ISO 45001 combineren met ISO 14001

Arbeidsveiligheid en milieumanagement gaan vaak hand in hand. Het combineren van ISO 45001  en ISO 14001  in één systeem is daarom logisch. Beide normen volgen de High Level Structure . Op deze pagina leggen we uit hoe je dit aanpakt en wat de voordelen zijn.

Waarom combineren?

ISO 45001 en ISO 14001 volgen dezelfde structuur: de High Level Structure. Dit maakt integratie technisch eenvoudig. Maar er zijn ook inhoudelijke redenen om te combineren.

Veel risico’s raken beide domeinen. Een lekkage van een gevaarlijke stof is zowel een veiligheidsrisico voor medewerkers als een milieurisico. Een brand kan leiden tot letsel én tot emissies naar de lucht. Door geïntegreerd te kijken, voorkom je dat je dezelfde situaties twee keer apart beoordeelt.

De aanpak is vergelijkbaar. Beide normen vragen om het identificeren van risico’s en het nemen van maatregelen. Beide vragen om noodsituatieprocedures. Beide vragen om monitoring en continue verbetering. De systematiek is hetzelfde, alleen het onderwerp verschilt.

Wat kun je delen?

De overlap is aanzienlijk. Deze elementen kun je één keer inrichten.

Context en belanghebbenden

De contextanalyse kan geïntegreerd. Interne en externe factoren die relevant zijn voor veiligheid en milieu breng je samen in kaart. Belanghebbenden hebben vaak verwachtingen op beide gebieden: werknemers willen veilig werken én in een duurzame organisatie, klanten vragen om veilige én milieuvriendelijke producten.

Leiderschap en beleid

De directie toont commitment aan zowel veiligheid als milieu. Je kunt één geïntegreerd beleid formuleren, of twee aparte beleidsverklaringen die samen worden beheerd. De toewijzing van rollen en verantwoordelijkheden kun je combineren in een KAM-coördinator of vergelijkbare functie.

Risico’s en kansen

De methodiek voor risicobeoordeling is vergelijkbaar. Je kunt één geïntegreerd risicoregister opzetten waarin zowel veiligheidsrisico’s als milieurisico’s worden beoordeeld. Kansen op verbetering kunnen beide gebieden raken.

Ondersteuning

Competentiemanagement, communicatie en documentbeheer kun je combineren. De competenties die je bijhoudt omvatten dan zowel veiligheids- als milieukennis. Het documentbeheersysteem is één systeem.

Noodsituaties

Hier is de overlap het sterkst. Noodsituaties met veiligheidsimpact hebben vaak ook milieuimpact. Een calamiteitenplan dekt beide. Brandbestrijding, lekkagebeheersing, evacuatie: het zijn procedures die zowel mensen als milieu beschermen.

Evaluatie en verbetering

Interne audits, directiebeoordeling en het corrigerende maatregelenproces kun je volledig integreren. Eén auditprogramma, één directiebeoordeling, één verbeterproces.

Wat is specifiek per norm?

Specifiek voor ISO 45001

De gevarenidentificatie richt zich op gevaren voor mensen: fysieke, chemische, biologische, ergonomische en psychosociale gevaren. Werknemersparticipatie is een kerneis. Incidentonderzoek focust op letsel en ziekte.

Specifiek voor ISO 14001

De milieuaspectenanalyse richt zich op interactie met het milieu: emissies, lozingen, afval, grondstoffenverbruik, energieverbruik. Compliance-verplichtingen betreffen milieuwetgeving. De levenscyclus van producten en diensten is een aandachtspunt.

Het KAM-systeem

Veel organisaties combineren ISO 9001, ISO 14001 en ISO 45001 in een KAM-systeem: Kwaliteit, Arbo, Milieu. Dit is de meest complete vorm van integratie.

De voordelen stapelen zich op. Eén managementsysteem in plaats van drie. Eén auditprogramma. Eén directiebeoordeling. Eén documentatiestructuur. Eén verbeterproces.

In sectoren zoals de bouw, industrie en logistiek is een KAM-systeem gangbaar. Het sluit aan bij de realiteit dat kwaliteit, veiligheid en milieu in de praktijk samenhangen. Een productiefout kan leiden tot een onveilig product én tot meer afval.

De KAM-coördinator

Bij een geïntegreerd systeem is vaak één persoon verantwoordelijk: de KAM-coördinator. Deze functie combineert de rollen van kwaliteitsmanager, preventiemedewerker en milieucoördinator.

De KAM-coördinator houdt overzicht over het hele systeem, coördineert audits en verbetertrajecten, rapporteert aan de directie en is het aanspreekpunt voor certificerende instanties.

In kleinere organisaties is dit vaak een parttime functie. In grotere organisaties kan er een KAM-afdeling zijn met specialisten voor elk domein, onder leiding van een KAM-manager.

Praktische aanpak

Als je al één van beide hebt

Heb je al ISO 14001? Dan breid je uit met de veiligheidsspecifieke elementen: gevarenidentificatie gericht op mensen, werknemersparticipatie, incidentonderzoek voor letsel.

Heb je al ISO 45001? Dan voeg je de milieu-elementen toe: milieuaspectenanalyse, compliance-verplichtingen op milieugebied, levenscyclusperspectief.

De structuur heb je al. Je vult de norm-specifieke onderdelen in binnen die structuur.

Als je vanaf nul begint

Ontwerp direct een geïntegreerd systeem. Begin met de gemeenschappelijke elementen: context, beleid, ondersteuning, evaluatie. Werk daarna de specifieke onderdelen uit voor zowel veiligheid als milieu.

Dit is efficiënter dan eerst één norm implementeren en later uitbreiden. Je voorkomt dat je dezelfde dingen twee keer doet.

Gecombineerde audit

Bij een geïntegreerd systeem kun je de audits combineren. Eén auditor of auditteam beoordeelt beide normen.

De auditor moet gekwalificeerd zijn voor beide normen. Bij een KAM-systeem met drie normen kan dit een team zijn waarin verschillende specialisaties zijn vertegenwoordigd.

De besparing op auditdagen is significant. Voor een middelgroot bedrijf:

Overlappende wetgeving

In Nederland hangen arbeids- en milieuwetgeving deels samen.

De Arbowet  regelt veiligheid en gezondheid op het werk. Het Activiteitenbesluit milieubeheer  regelt milieuaspecten van bedrijfsactiviteiten. Beide kunnen betrekking hebben op dezelfde situaties.

Een bedrijf dat werkt met gevaarlijke stoffen heeft te maken met PGS-richtlijnen (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen) die zowel veiligheids- als milieuaspecten dekken. Een geïntegreerde aanpak helpt om aan beide te voldoen.

De Nederlandse Arbeidsinspectie  en omgevingsdiensten kunnen beide op de stoep staan. Een geïntegreerd systeem geeft overzicht en maakt het makkelijker om compliance aan te tonen.

Synergie-effecten

Een geïntegreerd systeem creëert synergie die verder gaat dan efficiëntie.

Incidentonderzoek wordt rijker. Een incident wordt bekeken vanuit zowel veiligheids- als milieuperspectief. Wat waren de gevolgen voor mensen? Wat waren de gevolgen voor het milieu? Welke maatregelen voorkomen beide?

Verbeterprojecten dienen meerdere doelen. Een investering in betere afzuiging verbetert zowel de werkomgeving als de emissies. Een overgang naar minder gevaarlijke stoffen is goed voor medewerkers én milieu.

Noodsituatieplannen zijn completer. Je denkt na over bescherming van zowel mensen als milieu. Een lekkage wordt ingedamd om zowel blootstelling als bodemverontreiniging te voorkomen.

Aandachtspunten

Expertise

Veiligheid en milieu zijn verschillende vakgebieden. Een KAM-coördinator moet beide begrijpen, of er moet goede samenwerking zijn met specialisten. Onderschat de benodigde kennis niet.

Verschillende dynamiek

Veiligheidsissues vragen vaak om directe actie: een gevaar moet nu worden aangepakt. Milieu-issues hebben soms een langere tijdshorizon: emissies reduceren is een proces van jaren.

Zorg dat beide de aandacht krijgen die ze verdienen. Een geïntegreerd systeem mag niet betekenen dat het ene onderwerp het andere overschaduwt.

Stakeholders

Werknemers zijn de primaire belanghebbenden voor ISO 45001. Voor ISO 14001 zijn ook externe stakeholders zoals omwonenden, milieuorganisaties en toezichthouders belangrijk.

Zorg dat je communicatie is afgestemd op deze verschillende doelgroepen.

Volgende stap

Lees ook over ISO 45001 combineren met ISO 9001 voor het complete KAM-plaatje, of bekijk de eisen van de norm.