ISO 45001 vs VCA
Twee certificeringen voor arbeidsveiligheid: ISO 45001 van de internationale ISO-organisatie en VCA dat vooral in de Benelux wordt gebruikt. Ze zijn fundamenteel verschillend in aanpak. Op deze pagina leggen we de verschillen uit en helpen we je kiezen welke het beste past bij jouw situatie.
De kern van het verschil
Het verschil zit al in de naam. ISO 45001 is een managementsysteem. VCA is een checklist, voluit de Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers.
ISO 45001 schrijft voor wat je moet regelen, maar geeft je vrijheid in hoe je dat doet. VCA schrijft concreet voor hoe je veiligheid moet regelen, met specifieke eisen voor bijvoorbeeld toolbox meetings, veiligheidsinstructies en persoonlijke beschermingsmiddelen.
Dit fundamentele verschil beïnvloedt alles: de implementatie, de audit, de kosten en de toepasbaarheid.
Vergelijking op hoofdpunten
| Aspect | ISO 45001 | VCA |
|---|---|---|
| Type | Managementsysteem | Checklist |
| Focus | Wat je moet regelen | Hoe je het moet doen |
| Structuur | High Level Structure (10 hoofdstukken) | Eigen structuur (12 hoofdstukken) |
| Erkenning | Wereldwijd | Benelux (NL, BE, LU) + Duitsland |
| Sector | Alle sectoren | Bouw, industrie, techniek |
| Niveaus | Geen niveaus | VCA*, VCA**, VCA Petrochemie |
| Beheerder | ISO (internationaal) | VCA.nl / SSVV |
| RI&E vereist | Arbo-RI&E | VGM-RI&E |
| Persoonscertificaten | Niet vereist | Basis-VCA of VOL-VCA vereist |
Structuur en aanpak
ISO 45001: het managementsysteem
ISO 45001 volgt de High Level Structure, dezelfde opbouw als ISO 9001 en ISO 14001. Dit betekent dat de norm vraagt om een contextanalyse, beleid en doelstellingen, risicobeoordeling, operationele beheersing, monitoring en meting, interne audits, directiebeoordeling en continue verbetering.
De norm zegt niet precies hoe je dit moet invullen. Dat bepaal je zelf, passend bij je organisatie. Een klein bedrijf kan een eenvoudig systeem hebben, een groot bedrijf een uitgebreid systeem. Beide kunnen voldoen aan dezelfde norm.
VCA: de checklist
VCA heeft een eigen structuur met 12 hoofdstukken. Elk hoofdstuk bevat concrete eisen die je moet aantonen. Bij VCA* zijn dat er minder dan bij VCA**, en VCA Petrochemie heeft aanvullende eisen.
De eisen zijn specifieker. VCA vraagt bijvoorbeeld om minimaal zes toolbox meetings per jaar bij VCA**, om een registratie van PBM-verstrekking en om veiligheidsinstructies voor gevaarlijk werk. Je weet precies wat je moet doen.
Bij VCA worden ook persoonscertificaten gevraagd. Operationeel medewerkers moeten Basis-VCA hebben, leidinggevenden VOL-VCA. Bij ISO 45001 zijn er geen verplichte persoonscertificaten.
Erkenning en toepasbaarheid
Internationale erkenning
ISO 45001 is wereldwijd erkend. Een certificaat uit Nederland wordt geaccepteerd in Azië, Amerika en overal elders. Dit maakt het de logische keuze voor organisaties die internationaal werken.
VCA is alleen erkend in de Benelux en in beperkte mate in Duitsland via SCC. Buiten deze regio kennen opdrachtgevers VCA niet en heeft het certificaat geen waarde.
Sectorale toepasbaarheid
VCA is ontstaan in de petrochemie en bouw. Het is gericht op sectoren waar mensen fysiek gevaarlijk werk doen, vaak als aannemer op locatie bij een opdrachtgever. De checklist is hierop toegesneden.
ISO 45001 is breder toepasbaar. Het werkt net zo goed voor een productiebedrijf, een ingenieursbureau, een zorginstelling of een transportbedrijf. De norm past zich aan aan je situatie, niet andersom.
Wanneer welke kiezen?
VCA kiezen
Kies VCA als:
- Je werkt als aannemer in de bouw of industrie in Nederland of België
- Je opdrachtgevers expliciet om VCA vragen
- Je medewerkers fysiek gevaarlijk werk doen op locatie bij derden
- Je een concreet, voorgeschreven systeem wilt zonder veel eigen interpretatie
- Je vooral in de Benelux actief bent
Voorbeelden:
- Installatiebedrijf dat werkt bij opdrachtgevers in de procesindustrie
- Bouwbedrijf dat meedoet aan aanbestedingen voor woningcorporaties
- Schoonmaakbedrijf dat werkt in fabrieken en op bouwplaatsen
Kosten vergeleken
De kosten voor beide certificeringen zijn vergelijkbaar in orde van grootte, maar de samenstelling verschilt.
ISO 45001
Bij ISO 45001 zijn de advieskosten vaak hoger omdat je een managementsysteem moet opzetten dat past bij je organisatie. Er is meer ontwerpwerk. De auditkosten zijn vergelijkbaar met VCA voor dezelfde bedrijfsgrootte.
VCA
Bij VCA zijn er vaak kosten voor persoonscertificaten. Elke operationeel medewerker moet Basis-VCA hebben, leidinggevenden VOL-VCA. Dit zijn aparte examens die periodiek herhaald moeten worden. Deze kosten komen bovenop de bedrijfscertificering.
De implementatie is vaak iets sneller omdat de eisen concreter zijn. Je weet wat je moet doen, het is minder ontwerpwerk.
| Kostenpost | ISO 45001 | VCA** |
|---|---|---|
| Advieskosten (klein bedrijf) | €2.500 - €6.000 | €1.500 - €4.000 |
| Certificeringsaudit | €1.500 - €3.500 | €1.500 - €3.000 |
| Persoonscertificaten | Niet vereist | €150 - €250 per persoon |
| Jaarlijks onderhoud | €2.500 - €6.500 | €2.000 - €5.000 + hercertificering personen |
RI&E-vereisten
Beide certificeringen vragen om een risico-inventarisatie, maar de invulling verschilt.
ISO 45001: Arbo-RI&E
ISO 45001 vraagt om een systematisch proces voor het identificeren van gevaren en beoordelen van risico’s. Dit sluit aan bij de wettelijk verplichte RI&E volgens de Arbowet. Je Arbo-RI&E voldoet in principe, mits je het doorlopend onderhoudt en alle eisen van de norm dekt.
VCA: VGM-RI&E
VCA vraagt om een VGM-RI&E: Veiligheid, Gezondheid en Milieu. Dit is breder dan alleen arbo, maar de RI&E hoeft niet te voldoen aan alle eisen van de Arbowet. Je hebt dus mogelijk twee RI&E’s nodig: de Arbo-RI&E voor de wet en de VGM-RI&E voor VCA.
Let op: een VGM-RI&E voor VCA is niet per se voldoende om te voldoen aan de Arbowet. Zorg dat je ook een volledige Arbo-RI&E hebt.
Combineren met andere certificeringen
ISO 45001
ISO 45001 combineert uitstekend met andere ISO-normen door de gedeelde High Level Structure. Met ISO 9001 voor kwaliteit, ISO 14001 voor milieu en eventueel ISO 27001 voor informatiebeveiliging kun je een geïntegreerd systeem opzetten.
De documentatie, interne audits, directiebeoordelingen en verbeterprocessen kun je combineren. Ook de externe audits kun je laten combineren door dezelfde certificerende instantie.
VCA
VCA heeft een eigen structuur en combineert minder makkelijk met ISO-normen. Je kunt wel overlap benutten, maar het vraagt meer afstemming.
Veel organisaties hebben naast VCA ook ISO 9001 of ISO 14001. Deze systemen worden dan parallel beheerd, met kruisverwijzingen waar dat handig is.
Veelgestelde vragen
Vervangt ISO 45001 de VCA?
Nee, het zijn verschillende certificeringen die naast elkaar bestaan. Als je opdrachtgever om VCA vraagt, is ISO 45001 geen vervanging. Andersom geldt hetzelfde.
Wel kun je met ISO 45001 laten zien dat je arbeidsveiligheid serieus neemt. Sommige opdrachtgevers accepteren ISO 45001 als gelijkwaardig alternatief voor VCA, maar dat is aan hen.
Kan ik met VCA makkelijk doorgroeien naar ISO 45001?
Het is geen directe doorgroei. VCA en ISO 45001 hebben een andere structuur en aanpak. Je kunt elementen uit VCA gebruiken, zoals je VGM-RI&E en veiligheidsprocedures, maar je moet alsnog een compleet G&VW-managementsysteem opzetten.
De ervaring met VCA helpt wel. Je bent gewend aan systematisch werken aan veiligheid, aan audits en aan het bijhouden van registraties.
Welke is “beter”?
Geen van beide is objectief beter. ISO 45001 is flexibeler en internationaal erkend. VCA is concreter en breed geaccepteerd in de Nederlandse bouw en industrie.
De beste keuze hangt af van je situatie: waar je opdrachtgevers om vragen, in welke sector je werkt en of je internationaal actief bent.
Meer informatie
- VCA-certificering - Alles over VCA
- ISO 45001 stappenplan - Het traject naar certificering
- VCA.nl - Officiële VCA-website
- SCCM - Vergelijking ISO 45001 en VCA