Veelgestelde vragen over ISO 45001
Bij het verkennen van ISO 45001 certificering komen steeds dezelfde vragen terug. De officiële norm is verkrijgbaar via NEN en certificering verloopt via de RvA . Hieronder vind je praktische antwoorden.
Is ISO 45001 verplicht?
Wettelijk is certificering niet verplicht. De Arbowet schrijft voor dat je een veilige werkplek moet bieden en een RI&E moet hebben, maar niet dat je gecertificeerd moet zijn voor ISO 45001.
In de praktijk wordt het steeds vaker gevraagd. Bij aanbestedingen, vooral voor industriële projecten en grote opdrachtgevers, zie je regelmatig ISO 45001 als eis of als voorkeur in de gunningscriteria. Internationale opdrachtgevers kennen vaak geen VCA en vragen dan naar ISO 45001.
Wat is het verschil met OHSAS 18001?
OHSAS 18001 was de voorganger van ISO 45001 en is sinds maart 2021 niet meer geldig. Organisaties met OHSAS 18001 moesten overstappen naar ISO 45001.
De belangrijkste verschillen zijn dat ISO 45001 de High Level Structure volgt, waardoor combineren met andere ISO-normen eenvoudiger is. Daarnaast legt ISO 45001 meer nadruk op werknemersparticipatie, context van de organisatie en leiderschap. De scope is breder, met aandacht voor psychosociale risico’s en de gehele werkomgeving.
Wat is het verschil met VCA?
VCA is een checklist die voorschrijft hoe je veiligheid moet regelen. ISO 45001 is een managementsysteem dat voorschrijft wat je moet regelen, maar je vrijheid geeft in het hoe.
VCA is alleen erkend in de Benelux, ISO 45001 wereldwijd. VCA is gericht op bouw, industrie en techniek; ISO 45001 is toepasbaar in elke sector. VCA kent niveaus, namelijk VCA*, VCA** en VCA Petrochemie; ISO 45001 kent geen niveaus.
Lees de uitgebreide vergelijking op ISO 45001 vs VCA.
Kan ik ISO 45001 en VCA combineren?
Ja, dat kan. Sommige organisaties hebben beide certificeringen, bijvoorbeeld omdat VCA wordt gevraagd door Nederlandse opdrachtgevers in de bouw en ISO 45001 door internationale klanten.
Er is overlap: beide richten zich op arbeidsveiligheid. Maar de aanpak verschilt. Je kunt de systemen wel integreren zodat je niet dubbel werk doet. Veel onderdelen uit je ISO 45001 systeem kun je gebruiken om aan VCA te voldoen.
Wat kost ISO 45001 certificering?
De totale investering in het eerste jaar varieert sterk:
| Bedrijfsgrootte | Totale kosten eerste jaar |
|---|---|
| Klein (1-25) | €6.500 - €16.000 |
| Middelgroot (25-100) | €19.000 - €45.000 |
| Groot (100+) | €45.000 - €110.000 |
Dit omvat advieskosten, interne uren en de certificeringsaudit. Lees meer op kosten en tijdlijn.
Hoe lang duurt het traject?
De doorlooptijd hangt af van je startpositie:
| Situatie | Doorlooptijd |
|---|---|
| Klein bedrijf met goede basis | 4-6 maanden |
| Middelgroot bedrijf | 6-9 maanden |
| Groot bedrijf | 9-12 maanden |
Als je al ISO 9001 of ISO 14001 hebt, kan het sneller omdat je veel kunt hergebruiken.
Hoe lang is het certificaat geldig?
Een ISO 45001 certificaat is drie jaar geldig. Elk jaar komt de auditor langs voor een surveillance-audit om te controleren of je het systeem onderhoudt. Na drie jaar volgt een hercertificeringsaudit.
Kan ik het zelf doen zonder adviseur?
Dat kan, maar het is niet eenvoudig. Je moet de norm grondig kennen en ervaring hebben met managementsystemen. De officiële norm en informatie van SCCM bieden handvatten.
Het voordeel van zelf doen is kostenbesparing. Het nadeel is langere doorlooptijd en grotere kans op afwijkingen bij de audit. Een middenweg is beperkte begeleiding voor kritieke onderdelen.
Wat is werknemersparticipatie?
Werknemersparticipatie is een kerneis van ISO 45001. Het betekent dat werknemers actief worden betrokken bij het managementsysteem, niet alleen geïnformeerd.
Concreet houdt dit in dat werknemers worden geconsulteerd bij het identificeren van gevaren, het bepalen van maatregelen en het vaststellen van beleid. Ze kunnen gevaarlijke situaties melden, verbetervoorstellen doen en deelnemen aan incidentonderzoek.
Dit gaat verder dan een ideeënbus of een jaarlijkse enquête. De auditor vraagt hoe werknemers daadwerkelijk worden betrokken en wil bewijs zien.
Is de RI&E voldoende voor ISO 45001?
De wettelijk verplichte RI&E is een goed startpunt, maar ISO 45001 vraagt meer. De norm vraagt om een systematisch proces voor het identificeren van gevaren en beoordelen van risico’s dat doorlopend wordt onderhouden.
Waar een RI&E vaak een momentopname is, vraagt ISO 45001 om continue aandacht. Je moet ook kansen identificeren en risico’s van het managementsysteem zelf beoordelen.
Je bestaande RI&E kun je wel gebruiken als input voor je ISO 45001 gevarenidentificatie.
Moet ik een preventiemedewerker hebben?
Volgens de Arbowet moet elke organisatie minimaal één preventiemedewerker hebben. Dit is los van ISO 45001.
Voor ISO 45001 hoef je geen specifieke functie te creëren, maar je moet wel rollen en verantwoordelijkheden toewijzen voor het G&VW-managementsysteem. Vaak wordt dit gecombineerd met de preventiemedewerker of KAM-coördinator.
Kan ik ISO 45001 combineren met ISO 9001?
Ja, dat is zelfs aan te raden als je beide wilt. De normen volgen dezelfde structuur, de High Level Structure, waardoor veel elementen herbruikbaar zijn.
Je kunt één geïntegreerd managementsysteem opzetten voor kwaliteit en arbeidsveiligheid. De directiebeoordeling, interne audits, documentbeheer en corrigerende maatregelen kun je combineren. Ook de certificeringsaudits kun je laten combineren, wat kosten bespaart.
Kan ik ISO 45001 combineren met ISO 14001?
Ook dat kan uitstekend. ISO 14001 voor milieu en ISO 45001 voor arbeidsveiligheid vullen elkaar aan. Beide volgen de HLS en hebben overlap in de systematiek.
Veel organisaties combineren ISO 9001, ISO 14001 en ISO 45001 in een KAM-systeem: Kwaliteit, Arbo, Milieu. Je hebt dan één geïntegreerd systeem en kunt de audits combineren.
Wat als ik de audit niet haal?
Bij minor afwijkingen krijg je tijd om deze op te lossen, typisch negentig dagen. Het certificaat wordt afgegeven zodra je bewijs aanlevert dat de afwijkingen zijn opgelost.
Bij major afwijkingen is een heraudit nodig. De auditor komt terug om te verifiëren dat de ernstige tekortkomingen zijn opgelost.
Het niet halen van de audit is niet het einde. De meeste afwijkingen zijn op te lossen. Gebruik de feedback om je systeem te verbeteren.
Helpt ISO 45001 bij de Arbeidsinspectie?
De Nederlandse Arbeidsinspectie houdt toezicht op naleving van de Arbowet. Een ISO 45001 certificaat bewijst dat je je arbozaken systematisch hebt georganiseerd.
Certificering geeft geen vrijwaring. De inspecteur kan nog steeds controleren en handhaven. Maar een werkend G&VW-managementsysteem maakt het waarschijnlijker dat je aan de wettelijke eisen voldoet en verlaagt de kans op problemen bij een inspectie.
Wat zijn de voordelen van ISO 45001?
De belangrijkste voordelen zijn minder ongevallen en verzuim door systematische risicobeheersing, toegang tot opdrachten waar certificering vereist is, internationale erkenning in tegenstelling tot VCA, structuur en overzicht in je veiligheidsaanpak, en betere naleving van wet- en regelgeving.
Wat zijn de nadelen?
De nadelen zijn de kosten en tijd die het traject vraagt, de administratieve last van het onderhouden van het systeem, en de jaarlijkse auditkosten. Voor kleine bedrijven met beperkte risico’s kan de investering onevenredig zijn.
Is ISO 45001 geschikt voor een klein bedrijf?
De norm is schaalbaar en toepasbaar op elke organisatie. Maar voor een klein bedrijf met beperkte risico’s kan de investering relatief groot zijn.
Overweeg eerst of je de RI&E goed op orde hebt. Als klanten niet om ISO 45001 vragen en je geen significante risico’s hebt, is certificering wellicht overkill. Als je wel risico’s hebt of als certificering commercieel nodig is, kan het ook voor een klein bedrijf zinvol zijn.
Volgende stap
Nog vragen? Bekijk de andere pagina’s: